Halka Açık Şirketlerin Denetimi

Halka Açık Şirketlerin Denetimini Kamu Denetimi ve Bağımsız Denetim olarak ikiye ayırabiliriz. Kamu Kurumları SPK, BDDK, EPDK, Hazine Kendi kanunları kapsamında yetkilendirdikleri şirketleri kendi mevzuatlarına uygun faaliyet yürütüp yürütmedikleri hususunda denetler. Ayrıca Türk Ticaret Kanunu ve Diğer Mevzuatlara uygun Finansal Rapor Hazırlanıp hazırlanmadığı hususlarını da Bağımsız Denetim Şirketleri denetler.

Halka Açık Şirketlerin Bağımsız Denetimi

Türk Ticaret Kanunu ve Diğer Mevzuatlara uygun Finansal Rapor Hazırlanıp hazırlanmadığı hususlarını da Bağımsız Denetim Şirketleri denetler.

Halka Açık Şirketlerin Bağımsız Denetim Standartları

Halka Açık Şirketler Türkiye Muhasebe Standartları Kapsamında Finansal Rapor Hazırlarlar. Bu Finansal Raporların TFRS’lere uygun Hazırlanıp hazırlanmadığı hususlarını da Denetlenen şirketin sektöründe yetki almış SPK, BDDK yetkileri olan şirketler denetlemektedir.

Halka Açık Şirketlerin İç Denetimi

Halka Açık Şirketler İç Denetimlerini yaptırmak için İç Denetim Komitesi kurarlar. İç Denetim Sistemi ve Komitesi kuran işletmelerin Bağımsız Denetimlerinde güvenceleri daha desteklenmiş olmaktadır. İç Denetim Komitesi kurmayan Şirketler için Bağımsız Denetim kapsamı daha detaylı ve kapsamlı olmaktadır.

Halka Açılma Sebepleri Nelerdir ?

Şirketin finansman ihtiyacını gidermek için değişik finansman yöntemlerine ihtiyacı vardır. Bunun için daha düşük maliyetli ve uzun vadeli bir kaynak sağlanır.
Borçlanmanın aksine geri ödeme gerektirmez. Teminat ipotek istenmez.
Borsa şirketi olmak tanınmışlıktır. Şirket unvanının yazılı ve görsel medyada etkin yer alması, şirketin tanınırlığı, saygınlığı ve rekabet gücünü olumlu etkileyecektir.
Borsada halka açılma sonrası, tekrar ikincil halka arzlarla sürekli fon temini mümkündür.
Şirketiniz Halka açılma sayesinde kurumsallaşacak ve modern yönetim tekniklerine kavuşacaktır. Müşterileriniz, yatırımcılar ve kredi verenler gözünde saygınlık ve güven kazanacaktır.
Halka açılma, Küçük ve orta büyüklükte gelişme potansiyeli olan şirketler için büyüme fırsatları sunar.
Şirketinizin Yerli ve yabancı şirketlerle ortaklıklar ve işbirliklerine gidebilme imkanları yaratır.
Halka Açılma Hisse senetlerinin borsada veya organize bir pazarda şeffaflık içerisinde alınıp satılması ile sağlanan likidite mevcut ortaklara önemli yatırım fırsatları sağlar.
Şirketin ihtiyacı olan finansman ve finansman bulma riskinin dağıtılmasını sağlar.

Halka Açılma Kararı Verdikten Sonra Yapılacaklar Nelerdir?

Borsada işlem görme kararı verdikten sonra, şirketinizin halka açılmaya uygun olup olmadığını belirlemeniz gerekir.

Halka arza uygunluk aşağıdaki yönlerden incelenebilir;

Genel uygunluk ve hazırlık aşaması,
Halka açılmaya uygunluk incelemesi
Halka Arzdan sonra şirketin yükümlülükleri

Genel Uygunluk Süreçleri ve Dikkat Edilmesi Gereken Konular Nelerdir?

Halka açılmadan önce, dikkate etmeniz gereken önemli konular şunlardır:

İyi kurgulanmış, cazip bir yatırımcı Hikayesi
Tecrübeli ve Uzman bir yönetim kurulu ve yönetici ekibi
Şirketinin kurumsal yönetim standartların kontrolü
Mevcut sermaye ve organizasyon yapısının kontrolü ve uygunluğu
Geçmiş dönemler finansal performansın incelenmesi ve uygunluğu
Şirketinizin Yönetim Kurulu Raporlaması ve finansal raporlama sistemlerinin kaliteli hale getirilmesi,
Şirketinizin Vergi planlaması çalışmaları
Şirketin hukuk bölümünün oluşumu
Yönetim Kurulu ve tüm çalışanlar için hedeflenen prim ve teşvikler belirlenmelidir.

Ayrıca Bakınız: Kurumlar Vergisi Tam Tasdik Hizmetleri Detayları

Halka Açık Şirketlerde Bağımsız Denetim

Bağımsız Denetim

İşletmelerin finansal tablo ve diğer finansal olmayan bilgilerinin belirlenen finansal raporlama çerçevesinde uygunluğunun denetim raporu aracılığı ile denetçi görüşüne bağlanma sürecidir.

Bağımsız Denetimin Amacı

Şirketin finansal tabloların, finansal durumunu ve faaliyet raporlarını gerçeğe uygun ve doğru biçimde hazırlanıp hazırlanmadığı hususunda denetçinin görüş bildirmesini sağlamaktır.

Denetimin mevzuattaki tanımına göre,”…İşletmelerin kamuya açıklanacak veya Kurulca istenecek yıllık finansal tablo ve diğer finansal bilgilerinin, finansal raporlama standartlarına uygunluğu ve doğruluğu hususunda, makul güvence sağlayacak yeterli ve uygun bağımsız denetim kanıtlarının elde edilmesi amacıyla bağımsız denetim standartlarında öngörülen gerekli tüm bağımsız denetim tekniklerinin uygulanarak, defter, kayıt ve belgeler üzerinden denetlenmesi ve değerlendirilerek rapora bağlanmasını,”(SPK’nın yayınladığı Seri: X, No: 22 “Sermaye Piyasasında Bağımsız Denetim Standartları Hakkında Tebliğ” 4. maddesinin b hükmü) şeklinde tanımlanmıştır.

Bağımsız denetimin amacı şirket ortakları ve diğer çıkar sahiplerinin doğru ve güvenilir bilgiye ulaşma ihtiyaçlarının karşılanmasıdır. Bu amaç doğrultusunda denetlemenin bağımsız denetçiler tarafından yapılması ve bu denetçilerinde kamu otoritesinin gözetimi altında bulunması büyük önem arz etmektedir. Ayrıca rapordan faydalanacak olanların menfaatleri göz önünde bulundurulduğunda bağımsız denetim kamusal fayda sağlaması niteliği taşımaktadır. Bu nedenle 660 sayılı KHK kapsamında Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu kurulmuştur.

Bağımsız denetim, Halka açık anonim şirketlerde denetim ve diğer şirketlerde bağımsız denetim olarak ikiye ayrılabilir. Halka açık anonim şirketler asıl olarak sermaye piyasası mevzuatı çerçevesinde Sermaye Piyasası Kurumu, BDDK’nın yetki alanına giren halka açık anonim şirketlerde BDDK ve TTK hükümleri çerçevesinde Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından üçlü bir kamu denetimi kapsamındadır. Halka Açık Şirketlerin Denetimi

Sermaye Piyasası Kurumu’nun denetim yetkisi, SPK madde 88’e göre SPK ve diğer kanunlarda sermaye piyasası ile ilgili hükümlerin uygulanmasını ve her türlü sermaye piyasası faaliyet ve işlemlerini kapsamaktadır. SPK madde 89’ göre de SPK kapsamındaki tüm kurum ve kuruluşlar ile ilgili diğer gerçek ve tüzel kişiler SPK’ denetim yetkisi çerçevesinde SPK denetimine tabidir. Halka açık anonim şirketlerde bu bakımdan SPK denetimine tabiidir.

SPK hükümlerine göre ihraççılar, düzenleyecekleri finansal tablo ve raporları kanunun atfı gereği Türkiye Denetim Standartlarına uygun bir şekilde düzenlemek ve kurulun belirlediği bağımsız denetim kuruluşlarınca inceletmek ve bağımsız denetim raporu almak zorundadırlar (SPK m. 14/3). Yine bu hükme kıyasen sermaye piyasası kurumları bağımsız denetim yaptırmak zorundadırlar ( SPK m.36/1 ). Halka açık anonim şirketlerde bu kapsamda belirlenen finansal tablo ve raporlarını bağımsız denetim kuruluşlarına denetletmek ve denetim raporu almak zorundadırlar.

Sermaye Piyasası Kanununa göre bağımsız denetim standartları konusunda Türkiye Denetim Standartlarına atıf yapılmış ( SPK m.14/3) ve ortak bir standart oluşturulmaya çalışılmıştır. Türkiye Denetim Standartları KAMUDESK tarafından yayınlanmıştır. SPK bu kapsamda yayınlanan denetim standartlarına uygun yeni bir düzenleme hazırlayacaktır. Sermaye Piyasasında bağımsız düzenlemelerle ilgili yeni tebliğin taslağı SPK’nın internet sitesinde yayınlanmıştır. Ancak yeni tebliğ tam olarak hazırlanıp yürürlüğe girmemiştir. Sermaye Piyasası Kanunu geçici 1. maddesine göre bu kanuna göre yürürlüğe konulacak düzenlemeler yürürlüğe girinceye kadar mevcut düzenlemelerin kanuna aykırı olmayan hükümleri uygulanır. Halka Açık Şirketlerin Denetimi

Sermaye piyasasında bağımsız denetim ile ilgili mevcut düzenleme 2499 sayılı SPK’ya göre yayınlanmış olan Seri: X, No: 22 “Sermaye Piyasasında Bağımsız Denetim Standartları Hakkında Tebliğ”dir. Söz konusu tebliğ 6362 sayılı SPK hükümleri ve KAMUDESK düzenlemelerine uygun bir şekilde değiştirilerek Seri: X, No: 28 “Sermaye Piyasasında Bağımsız Denetim Standartları Hakkında Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ” yayınlanmıştır. Yeni düzenleme yayınlanıncaya kadar söz konusu bu tebliğin 1,2 ve 3. Kısımları halen yürürlükte olacaktır.

Halka açık anonim şirketlerde bağımsız denetim sürekli, sınırlı ve özel denetim olmak üzere üç şekilde yapılabilmektedir. Bağımsız denetime tabi şirketlerin her yıl zorunlu olarak yaptırdığı denetime sürekli denetim; sürekli denetim yaptırmak zorunda olan şirket ve sermaye piyasası kurumlarınca düzenlenen ara mali tabloların denetlenmesi sınırlı denetim; sermaye piyasası araçlarının halka arzı için SPK başvurusunda veya birleşme, bölünme, devir ve tasfiye durumunda bulunan şirketlerin ve sermaye piyasası kurumlarının düzenlediği mali tabloların denetlenmesi ise özel denetim olarak tanımlanmaktadır. Halka Açık Şirketlerin Denetimi

TTK hükümlerinden farklı olarak sermaye piyasası mevzuatına göre özel bağımsız denetim uygulanmaktadır. SPK sermaye piyasası araçların halka arzı için SPK’ya başvuru sırasında, borsada işlem göreme başvurusunda, SPK madde 23’de tanımlanan önemli nitelikli işlemlerde ve ortaklığın faaliyetlerini ve finansal durumunu önemli derecede etkileyen olay ve gelişmelerde işlemin taraflarından bağımsız denetimi raporu isteyebilir. ( SPK m. 14/4). Halka Açık Şirketlerin Denetimi

Sıklıkla Sorulanlar

Halka açık şirketleri kim denetler?

Halka açık anonim şirketler hangi denetime tabidir?

Halka açık şirketlerde iç denetim zorunlu mu?

Limited şirketler denetime tabi mi?

Evet tabidir. Türk Ticaret Kanunu ve Diğer Mevzuatlara uygun Finansal Rapor Hazırlanıp hazırlanmadığı hususlarını da Bağımsız Denetim Şirketleri denetler.

KAYNAK: Halka Arz Bilgilendirme Kitapçığı SPK GOV TR

Halka Açık Şirketlerin Denetimi